Leesstrategieën op het eindexamen Nederlands

Als je straks zit te zweten met het examen Nederlands voor je neus, zul je verschillende leesstrategieën onder de knie moeten hebben. In dit artikel kun je meer lezen over de verschillende leesstrategieën die je op het eindexamen kunt gebruiken.

Wat zijn leesstrategieën?

Leesstrategieën zijn alle handelingen die een lezer onderneemt om op een effectieve en efficiënte manier een leesdoel te bereiken. Er zijn verschillende leesdoelen, maar op school is het leesdoel vaak om de tekst te begrijpen.

Welke leesstrategieën zijn er?

Er zijn meerdere leesstrategieën en elke leesstrategie heeft een ander doel. Hieronder vind je de verschillende leesstrategieën met daarbij het bijbehorende leesdoel.

Oriënterend lezen

Bij de leesstrategie oriënterend lezen kun je kijken of een tekst voor jou bruikbaar is. Wil je weten of een tekst geschikt is om te gebruiken, bijvoorbeeld voor een opdracht van school, dan past de leesstrategie oriënterend lezen goed bij jouw leesdoel. Je kijkt wat het onderwerp van de tekst is, je kijkt wie de schrijver is, je bekijkt de titel, de omslag en een eventuele inhoudsopgave en eventuele plaatjes.   

Globaal lezen

Je gebruikt de leesstrategie globaal lezen als je op zoek bent naar de hoofdzaken van een tekst. Je komt te weten wat de hoofdzaken van een tekst zijn door de eerste en de laatste alinea te lezen en de eerste en laatste zinnen van de alinea’s. Je activeert dan jouw voorkennis en je kunt de inhoud van de tekst al een beetje voorspellen.

Zoekend lezen

De leesstrategie zoekend lezen gebruik je wanneer je naar specifieke informatie op zoek bent. Je let dan goed op de lay-out van een tekst. Denk bijvoorbeeld aan dikgedrukte of schuingedrukte tussenkopjes. Je hoeft niet de hele tekst te lezen als je slechts over een deelonderwerp informatie wil weten.

Intensief lezen

Je gebruikt de leesstrategie intensief lezen als je een tekst helemaal wil begrijpen. Je gaat de tekst helemaal lezen en zo nodig zoek je de betekenis van moeilijke woorden op. Je kijkt hoe alinea’s met elkaar samenhangen en doorziet zo de structuur van de tekst. Na het lezen van de tekst weet je wat het onderwerp en wat de hoofdgedachte van de tekst is.

Studerend lezen

De leesstrategie studerend lezen kun je gebruiken als je de belangrijkste informatie van een tekst wil onthouden. Als je moet leren voor een toets, dan zul je deze leesstrategie dus kunnen toepassen. Je leest de tekst dan ook globaal en intensief. Je wil namelijk weten wat de hoofdzaken van een tekst zijn en je wil de tekst begrijpen. Vervolgens ga je nog een stap verder door bijvoorbeeld een samenvatting te schrijven van de tekst en deze te leren, zodat je de belangrijkste informatie uit de tekst ook echt onthoudt.  

Kritisch lezen

De laatste leesstrategie is kritisch lezen. Kritisch lezen doe je als je wil weten of de informatie betrouwbaar en juist is. Je kunt dan kijken naar wie de tekst geschreven heeft. Een deskundige die een tekst schrijft voor een nieuwssite is vanzelfsprekend een betrouwbaardere bron dan een meisje van 11 dat schrijft op haar eigen blog. Ook kun je kijken naar hoe actueel de informatie is, of de auteur onpartijdig tegenover het onderwerp staat en of de feiten ook terugkomen in andere bronnen.

Video

Wil je alle leesstrategieën nog eens op een rijtje zien en horen? Check dan onderstaande uitlegvideo van docent Nederlands Arnoud Kuijpers.

Wat kun je verwachten op het eindexamen?

Bij het eindexamen Nederlands, zeker op havo-niveau en hoger, is het nodig om de hele tekst gedetailleerd te lezen. Je moet de hele tekst kunnen begrijpen. Vaak worden er in examenteksten vragen gesteld over de structuur van een tekst. Je moet verbanden tussen alinea’s kunnen zien en hiervoor moet je intensief lezen. Ga in je examentekst op zoek naar signaalwoorden om achter de verbanden te komen. Ook krijg je op het eindexamen altijd vragen over het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst en moet je de betekenis van moeilijke woorden kunnen achterhalen. Je mag altijd een woordenboek gebruiken, maar voor sommige leerlingen kost het erg veel tijd om een woord op te zoeken. Vaak kun je ook uit de context de betekenis van een woord afleiden. Je leest de zin voor het woord, de zin waar het woord in staat en de zin na het woord. Ook ken je soms delen van het woord, waardoor de gehele betekenis van het woord makkelijker te raden is.

Bij sommige eindexamenteksten op vmbo-niveau gebruik je ook de leesstrategie zoekend lezen. Dit is het geval wanneer je een langere tekst krijgt met maar één vraag of enkele vragen waarbij je op zoek moet naar specifieke informatie. Je hoeft dan alleen de tekst te ‘scannen’: je kijkt naar dikgedrukte of schuingedrukte tussenkopjes en leest alleen de alinea waar je de gevraagde informatie verwacht.