Toelatingseisen voor een vervolgstudie
Doe jij straks eindexamen, dan ben je waarschijnlijk ook al druk bezig met het uitzoeken van je vervolgopleiding. Uiteraard wil je iets vinden wat goed bij je interesses past en een studie volgen die je helpt voorbereiden op een leuke baan in de toekomst. Bij het kiezen van een vervolgopleiding, moet je wel rekening houden dat er toelatingseisen kunnen zijn waar je aan moet voldoen, om aangenomen te worden op de opleiding. In dit artikel leggen we uit wat de verschillende toelatingseisen zijn voor het MBO, HBO en de universiteit. Zo kun je gelijk zien bij welke vakken op het eindexamen je eventueel nog extra goed je best moet doen.
Ben jij nu benieuwd wat voor startbewijs jij nodig hebt? Of wat de aanvullende toelatingseisen zijn voor jouw vervolgstudie. Lees het hieronder door op jouw niveau te klikken.
Toelatingseisen MBO
De toelatingseisen voor het middelbaar beroepsonderwijs (MBO), zijn aan de ene kant afhankelijk van het MBO niveau waarop je een opleiding wilt volgen. Aan de andere kant kunnen er bepaalde toelatingseisen van toepassing zijn voor jouw specifieke studie. We leggen de toelatingseisen voor het MBO uit aan de hand van het startbewijs en aanvullende (studie)specifieke toelatingseisen.
Startbewijs MBO
Je diploma wordt ook wel een startbewijs genoemd. In veel gevallen is dit het ticket naar je vervolgopleiding. Er zijn op het MBO vier niveaus waarin je een vervolgopleiding kunt volgen (niveau 1 tot en met 4). Voor niveau 1 zijn er eigenlijk geen specifieke eisen, buiten dat je tenminste 16 jaar oud moet zijn. Dit niveau kun je ook zonder startbewijs (diploma) volgen. MBO niveau 4 kan je pas volgen, wanneer je MBO niveau 3 hebt afgerond. Bij dit niveau is een VMBO-diploma dus indirect een toelatingseis.
We gaan er voor de toelatingseisen even vanuit dat je op dit moment op de middelbare school zit en een MBO opleiding niveau 2 of 3 wilt gaan volgen. In principe is het dan zo dat met een VMBO-diploma je automatisch door kan gaan naar MBO niveau 2 of 3. Met elk VMBO diploma kan je door naar niveau 2. Wil je MBO Niveau 3 opleiding volgen, dan is de toelatingseis dat je tenminste een diploma VMBO KB op zak hebt. Doe je HAVO of VWO en wil je doorstuderen op het MBO, dan zou dit kunnen als je tenminste de eerste 3 jaren van het HAVO/VWO succesvol hebt afgerond.
Aanvullende toelatingseisen MBO
Een MBO mag volgens de wet zelf aanvullende toelatingseisen stellen. Deze eisen zijn meestal gericht op één van de volgende punten: (1) de opleiding wilt gemotiveerde studenten; (2) de opleiding wilt studenten die de opleiding kunnen halen; of (3) de student moet vaardigheden/gedrag laten zien wat past bij het toekomstig beroep. Een voorbeeld hiervan is dat je geen strafblad mag hebben als je in de beveiligingsbranche wilt werken. Om aan te tonen dat je gemotiveerd bent en de opleiding aankan, kan het MBO ook bijvoorbeeld een positief instroomadvies van je middelbare school vragen. Jouw middelbare school kent jou en kan helpen aangeven of je geschikt bent voor de gekozen vervolgopleiding. Andere voorbeelden van toelatingseisen zijn:
- Een sporttest als je een opleiding ‘Sport & Bewegen’ wilt volgen;
- Een voldoende voor Engels (spreek- en schrijfvaardigheid) als je ‘International Business & Communication wilt volgen’;
- Een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) als je ‘Zorg & Welzijn’ of ‘Veiligheid & Defensie’ wilt volgen. Een VOG is een bewijs van goed gedrag. Je krijgt deze alleen als je geen strafbare feiten hebt gepleegd. Je kunt deze verklaring bij de gemeente opvragen;
- Een vaardigheidstest voor de opleidingen ‘Allround Vakkracht Onderhoud- en Klusbedrijf - VEVA vakrichting Bouw’ en ‘Servicemedewerker Gebouwen’, ‘VEVA vakrichting Bouw’ en ‘Handhaver Toezicht & Veiligheid’.
Als je in een bepaalde sector aan het werk wilt, is het in sommige gevallen van belang dat je vakken volgt die aansluiten bij die sector. Hieronder kun je de relevante vakken zien per sector:
- Techniek: Wiskunde of Nask1 of Nask2;
- Economie: Wiskunde, Economie of een Tweede moderne vreemde taal;
- Zorg en welzijn: Biologie, Wiskunde, Maatschappijleer, Geschiedenis of Aardrijkskunde.
Zolang je doorstroomt vanuit het VMBO met een vakkenpakket wat past bij de sector waarin je een MBO opleiding gaat volgen, zijn er geen aanvullende eisen. Wil je echter doorstromen naar een andere sector, kan het zijn dat er aanvullende eisen worden gesteld. In veel gevallen zien de aanvullende toelatingseisen er dan als volgt uit:
- Wil je vanuit VMBO ‘Zorg & Welzijn’, ‘Landbouw’ of ‘Economie’ doorstromen naar MBO ‘Techniek’ dan moet ten minste één van je examenvakken NaSk1 of Wiskunde zijn;
- Wil je vanuit VMBO ‘Techniek’, ‘Zorg & Welzijn’ of ‘Landbouw’ doorstromen naar MBO ‘Economie’ dan moet ten minste één van je examenvakken Economie, Wiskunde of een tweede moderne vreemde taal zijn;
- Wil je vanuit VMBO ‘Techniek’, ‘Landbouw’ of ‘Economie’ naar MBO ‘Gezondheid & Welzijn’, dan zijn er geen aanvullende eisen.
Als je straks bent geslaagd voor het VMBO en erachter komt dat je niet aan de toelatingseisen voldoet van een bepaalde vervolgopleiding, dan wil dat niet in alle gevallen betekenen dat je niet wordt toegelaten. Als jij een goed verhaal hebt waarom je niet aan de toelatingseisen voldoet, maar wel geschikt bent voor de studie, dan kun je altijd de vervolgopleiding benaderen voor overleg of een gesprek. Een MBO-instelling mag leerlingen in bijzondere gevallen toelaten tot een beroepsopleiding. Belangrijk is hierbij wel dat je de MBO-instelling kunt overtuigen dat je de opleiding met goed resultaat zal kunnen doorlopen.
Conclusie
Zolang je een VMBO opleiding hebt gedaan en je vakkenpakket in lijn ligt met de sector waarin je je vervolgopleiding gaat doen, voldoe je in de meeste gevallen aan de toelatingseisen. Als er aanvullende eisen worden gesteld, doe je er goed aan je hierin te verdiepen om niet voor verrassingen te komen staan. Check goed in de brochures van de vervolgopleiding welke specifieke eisen voor jou gelden. Hieronder hebben we de algemeen geldende toelatingseisen in een overzichtelijke tabel opgenomen. Zorg verder dat je op tijd inschrijft voor een vervolgstudie. Wil je tussentijds nog van keuze wisselen? Dan kan dat tot 1 september.
Toelatingseisen HBO/Universiteit
De toelatingseisen van het HBO en de universiteit zijn ingesteld om er enerzijds voor te zorgen dat studenten minder switchen van opleiding. Anderzijds dat de kwaliteit van aangenomen studenten verbetert, waardoor meer studenten de studie (tijdig/onvertraagd) afronden. De toelatingseisen kunnen worden opgeknipt in twee delen, namelijk: het startbewijs en aanvullende eisen. We leggen beide toelatingseisen hieronder uit.
Startbewijs HBO/Universiteit
Om naar een HBO of universiteit te gaan, heb je om te beginnen een startbewijs nodig. Dit startbewijs is in de meeste gevallen je diploma. Om van de middelbare school direct naar het HBO te gaan, moet je ten minste een HAVO-diploma hebben. Een VWO-diploma mag natuurlijk ook. Om van de middelbare school naar de universiteit te gaan, word je alleen toegelaten met een VWO-diploma. Wil je na de HAVO door naar een universiteit, moet je of eerst je VWO-diploma halen of ten minste het eerste jaar van een HBO-opleiding volledig succesvol afronden. Deze eisen zijn voor de meeste scholieren wel bekend en niet zo spannend. De uitdaging zit vooral in de aanvullende toelatingseisen.
Aanvullende toelatingseisen HBO/Universiteit
Naast het diploma als startbewijs geeft niet elk diploma zomaar toegang tot een HBO-opleiding of de universiteit. Vaak wordt ook gekeken naar het profiel wat je op de middelbare school hebt gevolgd. Logischerwijs, als je een technische studie wilt gaan doen, sluit een profielpakket met bètavakken beter aan dan één gericht op talen. Dat wil overigens niet zeggen dat je met een ander profiel dan Natuur en Techniek niet naar een technische studie zou kunnen. Het is alleen minder vanzelfsprekend. Daarom is er een tweede regel toegevoegd aan de toelatingseisen. Wanneer je een profielpakket hebt gevolgd wat niet één op één aansluit met de studie, kun je alsnog worden toegelaten als je de juiste keuzevakken hebt gekozen. Bijvoorbeeld, de opleiding Forensisch Onderzoek aan de HvA vraagt bij het profiel Natuur & Gezondheid dat je ten minste Natuurkunde in je pakket hebt zitten om toegelaten te worden.
Heb je nu een vervolgstudie gevonden die totaal niet past bij je profiel en/of vakkenpakket, dan heb je te maken met ‘deficiënties’. Sommige opleidingen bieden je de mogelijkheid om een deficiëntietest te maken. Deze toelatingseis klinkt makkelijker dan het is. De toets is meestal gericht op een vak wat niet in jouw pakket zat, maar wel nodig is om succesvol aan de opleiding te beginnen. Je kunt er vanuit gaan dat je opnieuw de studieboeken in moet om je voor te bereiden op de deficiëntietoets. Meestal bieden hogescholen of universiteiten cursussen aan om je te helpen voorbereiden op de toets. Wanneer je de toets haalt, mag je alsnog beginnen aan de vervolgopleiding. Wanneer een hogeschool of universiteit zo'n cursus niet aanbiedt kan je ook een deficiëntieverklaring of deelcertificaat halen. Dit kan met het staatsexamen (DUO) of bij het CCVX. Diverse instellingen kunnen je op deze examens voorbereiden, zoals WisMon Bèta-onderwijsinstituut of Korteweg-deVries Institute for Mathematics. Eventueel kun je je ook voorbereiden via een vavo-school of met zelfstudie bij de NHA of LOI.
Intake
Sinds het studiejaar 2017-2018 is de loting voor numerus fixus vervolgstudies afgeschaft. In plaats hiervan mogen opleidingen op het HBO en de universiteit zelf bepalen welke aanvullende toelatingseisen zij stellen. In veel gevallen wordt daarom een intake gehouden. Een intake kan worden afgenomen door middel van een gesprek, online vragenlijst, opdracht of toets. De eerste twee zijn vooral bedoeld om te bekijken of je goed past bij de opleiding, de juiste motivatie hebt en een goed beeld hebt van de opleiding. Na het gesprek of de online vragenlijst volgt dan een advies of je wel of niet past bij de opleiding. Let hierbij goed op of je te maken hebt met een intake of matching. Bij een formele intake is het advies bindend. Is het negatief, dan mag je niet starten aan de opleiding. Bij een matching is het advies niet bindend. Je kunt dan alsnog bepalen wel te starten.
Er zijn ook studies waar de toelatingseis niet bestaat uit een bepaald vakkenpakket, maar waar het soort opleiding om hele andere eisen vraagt. Denk bijvoorbeeld aan het doen van een sporttest om bij de Academie voor Lichamelijke opvoeding (ALO) toegelaten te worden. Of het houden van een auditie wanneer je naar de kunstacademie wilt. Ook deze vormen kun je zien als intake en zijn dus bindend.
Conclusie
Zolang je een HAVO-diploma of VWO-diploma hebt met een vakkenpakket wat in lijn ligt met de vervolgopleiding op het vergelijkbare niveau, voldoe je in de meeste gevallen aan de toelatingseisen. Als er aanvullende eisen worden gesteld, doe je er goed aan je hierin te verdiepen om niet voor verrassingen te komen staan. Check goed in de brochures van de vervolgopleiding welke specifieke eisen voor jou gelden. Hieronder hebben we de algemeen geldende toelatingseisen in een overzichtelijke tabel opgenomen. Zorg verder dat je je tijdig inschrijft voor een vervolgopleiding. Wil je tussentijds nog van keuze wisselen? Dan kan dat tot 1 september.
