De juiste vervolgopleiding kiezen (studiekeuze)

In deze eerste fase ben je nog niet zozeer bezig met de vervolgopleidingen, maar meer met jezelf. Het gaat hier vooral om zelforiëntatie, oftewel, naar binnen kijken en voor jezelf bepalen wat jij leuk vindt. Ga eens bij jezelf na waar jij energie van krijgt. Zijn dat bepaalde hobby’s of vakken/onderwerpen op school? Hoe stel jij je droombaan voor? Vraag jezelf daarbij steeds af waarom je iets zo leuk vindt. Is dat bijvoorbeeld omdat je graag met mensen wilt werken of omdat je iets kunt bouwen/besturen? Het kan van alles zijn!

Wellicht heb je jezelf nog nooit op deze manier bekeken en vind je het lastig om te bedenken waar jij nou precies goed in bent. Misschien heb je juist heel veel interesses en maakt dat het kiezen lastig. Wat het ook is, gelukkig zijn er verschillende hulpmiddelen om je op weg te helpen. We benoemen er vier die wij goed vonden passen, namelijk de interessetest, persoonlijkheidstest, competentietest en sectortest.

De Interessetest

Wij vonden een interessetest die is gemaakt door de Radboud Universiteit. In deze test krijg je een aantal vragen die helpen om jouw voorkeuren en interesses in kaart te brengen. Je moet hierbij vrij antwoord geven op de vragen en krijgt daarna de resultaten in een rapportje terug. De uitkomsten bestaan natuurlijk vooral uit jouw eigen antwoorden, maar soms is het goed om je gedachten op papier te zetten en dan nog eens terug te lezen.

De persoonlijkheidstest

Wil je nog meer over jezelf te weten komen, dan kun je ook eens nadenken over je persoonlijkheid. Er zijn veel verschillende soorten tests uit te voeren, waaronder de Big Five, MBTI en DISC. Dit soort tests helpen je te bepalen hoe jij in elkaar zit. Ben je extrovert of juist introvert? Meer een denker of een gevoelsmens? Ga je snel op je doel af of analyseer je eerst je opties? Al dit soort informatie helpt in het bepalen hoe jij in elkaar zit. Let wel op dat niet iedere test even goed is. De uitkomsten hangen sterk af hoe jij de test hebt ingevuld. Kijk dus altijd kritisch naar de uitkomsten van de test en wees eerlijk tegen jezelf.

De competentietest

Wil je weten waar jij goed in bent en welke competenties bij jou passen? Doe dan eens een competentietest. Uit een competentietest kan blijken dat je in bepaalde zaken heel goed bent en in andere juist niet. Waarschijnlijk herken je dit als je terugkijkt naar je tijd op de middelbare school. Je ontdekt waarschijnlijk waarom sommige zaken je makkelijk af gaan en je in andere zaken meer moeite moet steken. Het in kaart brengen van je competenties helpt in een volgende stap om te kijken of jouw profiel matcht met de vervolgopleiding die jou uiteindelijk helpt aan de baan van je dromen. Ook hier is het belangrijk om wel kritisch te blijven kijken. Het is logisch dat je nog niet over alle competenties beschikt die je later nodig zal hebben. Die competenties zal je in de toekomst verder gaan ontwikkelen. Laat je dus niet remmen door dit rapport, maar weeg het mee in je analyse.

De sectortest

Als laatste hulpmiddel vonden we de sectortest van Icares. Je kunt hier zoeken op jouw mogelijkheden als je weet in welke sector je graag zou willen werken, of andersom op basis van jouw voorkeuren zien welke sectoren goed bij jou passen. Als je eenmaal een paar sectoren hebt gevonden waar jouw interesses in terugkomen, kun je naar de volgende stap gaan. Namelijk, in meer detail beroepen en opleidingen zoeken die passen binnen de door jouw gekozen sectoren.

Heb je voor jezelf een beetje een beeld van wat je leuk lijkt? Dan zijn er nog een paar laatste stappen die je kunt nemen voordat je naar de volgende fase gaat. Zo kun je die grote wolk aan ideeën, gevoelens, richtingen, sectoren, banen etc. eens voorleggen in een gesprek met een studiekeuzebegeleider. Samen kun je dan proberen meer structuur aan te brengen in alle inspiratie die je hebt opgedaan. Je kunt ook samen een plan bedenken hoe je in de volgende fase opleidingen gaat verkennen. Ook kun je natuurlijk jouw ideeën voorleggen aan je familie en vrienden. Zij kennen je natuurlijk goed en kunnen je helpen eerlijk tegen jezelf te zijn.

Jij bent de baas

De belangrijkste les in deze fase is natuurlijk wel dat jij uiteindelijk een keuze moet maken. Alle testjes en hulpgesprekken zijn er om je te helpen en adviseren, maar uiteindelijk ben jij de baas over je eigen toekomst. Laat je niet te snel uit het veld slaan als de uitkomst is dat jouw droombaan niet goed bij jou past. Met genoeg motivatie en doorzettingsvermogen kun je heel ver komen!

Vanuit de oriëntatiefase heb je een beeld gekregen van jouw sterke kanten en ontwikkelpunten. Je hebt een idee wat je leuk lijkt en waarom (en net zo belangrijk heb je ook een beeld van wat je totaal niet aanspreekt). Je hebt waarschijnlijk een aantal sectoren, beroepen en studies op het oog waar je meer van wilt weten. Dus tijd voor de volgende fase.

Begin dan eens bij de beroepengids. Hierin staat per sector of beroepsveld aangegeven wat de mogelijkheden zijn. Pak ook eens een paar willekeurige studiegidsen van vervolgopleidingen erbij. Het maakt nog niet zoveel uit welke je pakt, omdat voor de meer mainstream opleidingen de meeste scholen een vergelijkbaar aanbod hebben. Kijk eens in beide gidsen wat je aanspreekt. Match dit ook eens met jouw studieprofiel. Zo kun je bijvoorbeeld een top 10 of top 20 aan beroepen kiezen en kijken welke opleidingen je daar zouden kunnen brengen.

Vaak zijn opleidingen breed ingestoken om te kunnen passen bij een hele reeks aan beroepen in een bepaalde sector of een bepaald beroepsgebied. Het is belangrijk dat je dit inzicht krijgt en nog belangrijker dat je helder krijgt welk beroepsgebied je aanspreekt. Er zijn weinig mensen die voordat ze aan een opleiding beginnen al precies weten wat ze na die opleiding willen gaan doen. Tenzij je heel gericht kiest voor een vakopleiding als bijvoorbeeld schilder, kapper of timmerman, verandert je beroepskeuze meestal nog wel tijdens de opleiding. Stel bijvoorbeeld dat het bedrijfsleven je aanspreekt. Neig je dan meer naar de HR-kant, de commerciële kant of bijvoorbeeld de financiële kant? En kies je commercieel, wil je dan meer richting verkoop of marketing? Probeer jezelf een beeld te vormen op dit niveau.

Studiekeuzebeurs

Natuurlijk weet je nog niet zoveel over de verschillende vakgebieden binnen een bepaalde sector, maar heb je al wel een bepaald gevoel opgedaan. Tijd voor een volgende stap binnen de verkenningsfase. Tijd om de studiekeuzebeurs te bezoeken. Op de studiekeuzebeurs zijn de meeste opleidingen aanwezig, waardoor je veel indrukken kunt krijgen. Omdat je op de studiekeuzebeurs enorm veel informatie meekrijgt, is het goed om voor jezelf vooraf een plan te maken. Over welke opleidingen en studierichtingen wil je meer te weten komen? Heb je al een idee welke scholen aanbieden wat jij zoekt en welke vragen je beantwoord wilt hebben? Je ontmoet op de beurs leraren, studenten en studiekeuze-adviseurs. Praat met deze mensen over de inhoud van opleidingen, de match met de door jou gekozen beroepen, de aansluiting met je profiel, hoe het is om te studeren, etc. Je kunt op basis van deze gesprekken je beeld bijstellen. De studiekeuzebeurs is meerdere dagen en op verschillende momenten door het land. Mocht je na de eerste keer nog geen goed beeld hebben, kun je dus altijd nog een keer gaan.

Je krijgt op de studiekeuzebeurs een hoop informatie mee. Tijd om terug naar de tekentafel te gaan. Spit door alle studiegidsen en informatie heen om tot een shortlist te komen van opleidingen waarvan jij denkt dat ze goed aansluiten bij jouw voorkeuren. Test dit eventueel opnieuw bij je studiekeuzebegeleider, familie en vrienden. Ben je tevreden met jouw shortlist? Dan is het tijd voor de verdieping.

Je hebt nu een korte lijst aan opleidingen en eventuele beroepen die je kunt kiezen na deze opleidingen. Nu wordt het tijd om je te verdiepen in de opleidingen zelf. Zoals eerder aangegeven, bieden veel scholen vergelijkbare opleidingen. Soms heet het iets anders of ligt de nadruk net ergens anders. Het is goed om de vergelijkbare opleidingen te zoeken en deze te vergelijken. Denk vervolgens ook na over de locatie van de opleiding. Zoek je een opleiding binnen Nederland of buiten Nederland? Wil je studeren in een bepaalde regio? Wil je thuis blijven wonen of ga je op jezelf wonen in een grote stad? Op basis van dit soort basisvragen vallen er wellicht een paar locaties af. Dit maakt het vergelijken makkelijker.

Ondertussen heb je als het goed is nog maar een klein lijstje aan opleidingen en scholen over. Tijd om het veld weer in te gaan en de scholen te bezoeken. Dit kan met voorlichtingsdagen / open dagen. Je hebt al een eerste indruk gekregen op de studiekeuzebeurs, maar nu wordt het tijd om daadwerkelijk de school te bezoeken. Een tip is om alvast heen te reizen op de manier zoals je dat straks ook zal gaan doen. Dan weet je gelijk of de reistijd te doen is.

Slimme vragen stellen

Omdat je nu een goed beeld hebt van de opleidingen, kun je met specifieke vragen naar de open dagen. Hieronder zetten we alle slimme vragen die je aan een school/opleiding kunt stellen tijdens een open dag. Alles om een goed beeld te krijgen van de opleiding en de school. Praat ook opnieuw met studenten over wat deze school zo leuk maakt. Soms is het ook mogelijk om een proefdag mee te draaien en wat uitleg te krijgen over de inhoud van de opleiding.

Vragen die je moet stellen aan een opleiding:

1. Welke vakken krijg ik?
2. Welke beroepen kan ik uitoefenen na het afronden van de opleiding?
3. Is het gemakkelijk om een baan te vinden?
4. Welke toelatingseisen heeft deze opleiding?
5. Hoe is de aansluiting van [jouw huidige profiel/vakkenpakket] op de opleiding?
6. Hoe is het om te studeren in [stad]?
7. Hoeveel lesuren krijg ik per week?
8. Hoeveel uur moet ik daarnaast thuis nog studeren?
9. Wat is het belangrijkste struikelvak in het eerste jaar?
10. Hoe groot zijn de klassen?
11. Is studie of stage in het buitenland mogelijk?
12. Hoeveel studenten zitten in het eerste jaar?
13. Hoeveel studenten vallen uit omdat de studie te zwaar is of om andere redenen?
14. Hoe verschilt deze opleiding ten opzichte van dezelfde opleiding bij andere scholen?
15. Kan ik een dag meelopen bij de opleiding?
16. Hoe is het contact met de docenten?
17. Hoe word ik begeleid tijdens de opleiding?
18. Hoe is de verdeling klassikaal onderwijs versus projecten?
19. Hoe wordt er getoetst? Zijn er veel tentamens of moet ik juist veel opdrachten maken?
20. Wat zijn de specialisatiemogelijkheden tijdens en na de studie?

Kiezen van de vervolgopleiding

In de vorige fase heb je een shortlist opgesteld en meer informatie verzameld over de opleidingen en scholen op je shortlist. In de laatste stap maak je de balans op. Wat zijn de pluspunten en minpunten van de opleidingen op je lijstje? En welke scholen vond je goed/minder goed? Tijd om te kiezen.

Schrijf voor jezelf op welke opleiding en school je kiest, en waarom. Bespreek deze keuze eens met je studiekeuzebegeleider, ouders en vrienden. Toets vooral of je jouw keuze maakt op basis van de juiste argumenten. Denk je dat je je keuze hebt gemaakt, dan is het tijd om je in te schrijven. Natuurlijk ben je nog een beetje onzeker of je wel de juiste keuze hebt gemaakt. En dat zal zo blijven tot je aan de opleiding bent begonnen. Dat komt doordat je aan een nieuw hoofdstuk gaat beginnen. Je bent weer de jongste in een nieuwe omgeving met andere regels. Probeer daar gewoon niet teveel over na te denken, maar ga vol het avontuur in. Het komt allemaal vanzelf goed.