Examen Aardrijkskunde HAVO 2025

In dit onderwerp komt de opbouw van de aarde terug. De aarde heeft te maken met endogene en exogene processen. Deze processen hebben invloed op de vorming van de aarde. Endogene processen komen vanuit de aarde. Exogene processen beïnvloeden de aarde van buitenaf. Beide processen en de wisselwerking tussen beiden moet je goed kennen.

Om endogene processen te begrijpen, moet je allereerst de verschillende lagen van de aarde kennen. Belangrijk is dat je snapt hoe de tektonische platen kunnen verschuiven (bijvoorbeeld divergerende of convergerend) en hoe de processen van ridge-push en slab-pull werken. Ook moet je in dit kader weten hoe aardbevingen, vulkanen en gebergten ontstaan. Van elk van deze processen moet je meer weten. Bijvoorbeeld hoe een vulkaan werkt of wat het verschil is tussen een hypocentrum en een epicentrum bij een aardbeving. Maar ook wat voor soort gebergten er kunnen ontstaan.

De voornaamste exogene processen zijn verwering, erosie en sedimentatie. Zorg dat je weet wat fysische en chemische verwering is, en wat het verschil is tussen beiden. Erosie is een andere vorm van slijtage die je moet kennen. Belangrijk is te snappen hoe materiaal bij erosie wordt getransporteerd. Na dit transport wordt materiaal namelijk ergens anders gesedimenteerd (afgezet). Aardverschuivingen kunnen ook voor een groot transport van materiaal zorgen. Zorg dat je ook verschillende vormen van aardverschuivingen kent.

Endogene en exogene processen zorgen voor het creëren en afbreken van gesteente. In dit kader is het ook goed om de hydrologische en de gesteentekringloop te kunnen plaatsen. Zorg dat je snapt hoe water verdampt en via regen terugstroomt naar de zee. En hoe dit proces verwering en sedimentatie beïnvloedt. Verder is het goed om verschillende soorten gesteente (en het ontstaan ervan) te kennen.

Verder moet je weten hoe de atmosferische en oceanische circulatie op aarde werken. Zorg dat je begrijpt hoe hoge- en lagedrukgebieden ontstaan. En hoe warme en koude zeestromen lopen. Beiden hebben grote invloed op het klimaat en het ontstaan van verschillende klimaatgebieden. Ten slotte moet je weten welke klimaten er allemaal zijn.