Containmentpolitiek en de dominotheorie
Tijdens de Koude Oorlog was de Amerikaanse politiek gekenmerkt door de Trumandoctrine en de daaropvolgende containmentpolitiek. Er werd hiermee actief geprobeerd om het communisme in Europa in bedwang te houden. Later werden hiertoe ook nog het Marshallplan en de Dominotheorie geïntroduceerd. Op deze pagina lees je meer over deze begrippen.
Video
Wil je meer weten over de Trumandoctrine, de containmentpolitiek en de dominotheorie? Kijk dan onderstaande video.
De Trumandoctrine
Harry Truman volgde in 1945, terwijl de Tweede Wereldoorlog nog aan de gang was, de overleden Roosevelt op als president van Amerika. Kort na de oorlog, in 1947, lanceerde hij zijn buitenlandse politieke strategie, die ook wel de Trumandoctrine werd genoemd. Deze doctrine hield in dat de Verenigde Staten militaire steun aanboden aan Europese landen die ‘bedreigd werden’ door het communisme. Meteen nadat de Trumandoctrine werd aangekondigd, kregen Griekenland en Turkije onmiddellijk economische en militaire steun, aangezien in deze landen een dreiging van de communistische Sovjet-Unie aanwezig was.
De rede waarin Truman zijn doctrine besprak, kan ook wel worden gezien als het begin van de Koude Oorlog. Er zou vanaf nu actief worden geprobeerd ‘de vrije wereld’ in het Westen te beschermen tegen het communisme.
De Brezjnev-doctrine wordt gezien als de communistische tegenhanger van de Trumandoctrine.
De containmentpolitiek en het Marshallplan
De Trumandoctrine leidde tot de containmentpolitiek, wat onderdeel uitmaakte van de doctrine en de basis werd van de Amerikaanse politiek tijdens het presidentschap van Truman.
De term containmentpolitiek is bedacht door George Kennan, de minister van Buitenlandse Zaken in Amerika, in tijde van de Koude Oorlog. Het begrip ‘containment’ kan vertaald worden als ‘indamming’. De containmentpolitiek had tijdens de Koude Oorlog dan ook het doel om de verspreiding van het communisme in de wereld in te dammen/in bedwang te houden. In plaats van ‘containment’ werd in Amerika ook wel gepraat over ‘roll back’: het terugdringen van het communisme. Elke democratie die bedreigd werd door het communisme zou vanaf nu geholpen worden door de Verenigde Staten.
Het Marshallplan
In Europa werd het Marshallplan uit 1947 ook nog onderdeel van de containmentpolitiek. Na de Tweede Wereldoorlog stonden verschillende Europese landen er namelijk slecht voor. De economieën waren erg kwetsbaar en heerste er een zekere mate van armoede. Deze naoorlogse armoede werd door de VS gezien als een voedingsbodem voor het communisme. Om te voorkomen dat deze landen daarom onder invloed kwamen van de communistische SU, besloot Amerika met het Marshallplan (officieel het European Recovery Program) de Europese economieën te versterken. Het plan was bedacht door George Marshall en hield in dat de Europese landen financiële steun van Amerika zouden krijgen. Terwijl de containmentpolitiek puur de strijd aanging met het communisme, was het Marshallplan dus niet alleen bedoeld voor West-Europese landen, maar mochten ook de Oost-Europese landen en zelfs de Sovjet-Unie meedoen.
De communisten moesten hier echter niks van hebben en vonden het plan ‘een bedreiging voor de soevereiniteit van de Europese landen’ en noemden het ‘economisch imperialisme’. Het Marshallplan benadrukte hierdoor nog eens de scheiding tussen Oost en West in Europa. Het plan werd namelijk een succes: de West-Europese economieën bloeiden weer op en het communisme verloor aanhang.
De dominotheorie: containment in Azië
De containmentpolitiek was eerst vooral gericht op Europa, maar later werd ook actief geprobeerd om het communisme in andere continenten in te dammen. De containmentpolitiek werd zo door middel van de ‘dominotheorie’ uitgebreid naar Azië in de jaren ’50. In 1949 werd daar namelijk de Volksrepubliek China uitgeroepen door Mao Zedong. Hierdoor werd China communistisch en had de Sovjet-Unie er automatisch een groot land als bondgenoot bij. In Amerika ontstond hierdoor angst voor uitbreiding van het communisme in Azië. De VS was bang dat er ook in dit continent een communistisch blok zou ontstaan. De containmentpolitiek werd daarom ook in Azië doorgevoerd.
In 1954 kwam de Amerikaanse president met de dominotheorie, wat de basis van het buitenlandse politieke beleid werd. Deze theorie hield in dat als één Aziatisch land communistisch werd, buurlanden ook communistisch zouden worden. De dominotheorie onderstreepte dan ook het belang van containment.
De belangrijkste gevolgen
Hieronder nog even de belangrijkste gevolgen van de bovengenoemde begrippen (de Trumandoctrine, de containmentpolitiek, het Marshallplan en de dominotheorie) op een rijtje:
- Door de Trumandoctrine (en de containmentpolitiek) ging Amerika zich actief bemoeien met de Koude Oorlog in Europa en begon het land militair in te grijpen als democratieën werden bedreigd door het communisme.
- Door het Marshallplan werd West-Europa financieel weer opgebouwd na de Tweede Wereldoorlog. Er ontstond hierdoor ook een duidelijke scheiding tussen Oost en West, aangezien Oost-Europa de financiële hulp niet aannam.
- Door de dominotheorie ging het Westen ook actief deelnemen bij de Koreaanse Oorlog en de Vietnamoorlog in Azië tijdens de Koude Oorlog.
