Prijselasticiteit van de vraag

Een verandering van de prijs van een product leidt bijna altijd tot een verandering van de gevraagde hoeveelheid. Soms verandert deze hoeveelheid sterk bij een prijsverandering, en soms maar weinig. Als je wilt meten hoeveel de gevraagde hoeveelheid verandert bij een prijsverandering bereken je de prijselasticiteit van de vraag. Hieronder kun je lezen hoe dit werkt.

Wat is de prijselasticiteit en hoe bereken je het?

De prijselasticiteit van de vraag geeft aan hoeveel de gevraagde hoeveelheid verandert bij een prijsverandering. De formule voor de prijselasticiteit is als volgt:

Bij deze formule mag je bij de percentages gewoon het getal van de veranderde percentages invullen. Je hoeft dus geen indexcijfers te gebruiken. Bij een verandering van +5% vul je dus gewoon ‘5’ in en niet 105. Bij een daling van 5% schrijf je ‘–5’ en niet 95.

Voorbeeld

Stel je voor dat als de prijs van een product met 5 procent stijgt, de gevraagde hoeveelheid dan met 10 procent daalt. De prijselasticiteit wordt dan:

De prijselasticiteit van de vraag is dan –2. Dat betekent dat voor iedere procent die de prijs stijgt, de gevraagde hoeveelheid met 2% daalt. Bij een prijselasticiteit van –0,5 daalt de gevraagde hoeveelheid met 0,5% als de prijs met één procent stijgt. Bij een prijselasticiteit van –1 daalt de gevraagde hoeveelheid dan met 1%. De prijselasticiteit geeft dus aan met hoeveel procent de gevraagde hoeveelheid daalt als de prijs met één procent stijgt.

De prijselasticiteit is bijna altijd een negatief getal: het geeft het negatieve verband tussen de prijs en de gevraagde hoeveelheid weer. Het verband tussen die twee is negatief: als de prijs stijgt dan daalt de gevraagde hoeveelheid, en als de prijs daalt dan stijgt de gevraagde hoeveelheid.

Stel je voor dat de prijselasticiteit van een bepaald product –5 is. Dat betekent dat de gevraagde hoeveelheid met 5% daalt als de prijs met één procent stijgt. Bij een prijsdaling van één procent zal de gevraagde hoeveelheid dan met 5% stijgen. Stel je voor dat de prijs van dit product met 10% daalt:

% verandering gevraagde hoeveelheid = –5 × –10 = 50

In dit geval zal een prijsdaling van 10% dus leiden tot een stijging van de gevraagde hoeveelheid met 50%.

Elastisch en inelastisch

Bij de prijselasticiteit van de vraag wordt er een verschil gemaakt tussen een elastische en een inelastische vraag naar goederen.

Wanneer een prijsverandering leidt tot een verandering in de gevraagde hoeveelheid die relatief sterker is dan de prijsverandering, dan is de vraag naar dat product elastisch. Als de prijs verandert, verandert de gevraagde hoeveelheid dus met meer. De prijselasticiteit zal dan kleiner dan –1 zijn: als de prijs met één procent stijgt, daalt de gevraagde hoeveelheid met meer dan één procent.

De vraag naar goederen in de marktvorm van volkomen concurrentie is vaak elastisch. Als een producent in een markt van volkomen concurrentie de prijs verhoogt zal die snel afzet verliezen, doordat consumenten gemakkelijk kunnen overstappen naar een concurrent. Een prijsverlaging zal hier op de korte termijn juist leiden tot een grote stijging van de afzet, doordat consumenten overstappen van de concurrent naar de producent die een prijsverlaging doorvoert. De prijselasticiteit van de vraag is dan elastisch.

Wanneer bij een prijsverandering de gevraagde hoeveelheid relatief minder sterk verandert dan de prijs, is de vraag naar dat product inelastisch. Als de prijs verandert, verandert de gevraagde hoeveelheid met minder. De prijselasticiteit zal hier tussen de –1 en 0 zijn: als de prijs met één procent stijgt, daalt de gevraagde hoeveelheid met minder dan één procent.

Als er sprake is van een markt met een monopolie zal de vraag vaak juist inelastisch zijn. Consumenten kunnen bij een monopolie niet overstappen naar de concurrent en blijven aangewezen op één producent voor het kopen van een bepaald product. Ook bij noodzakelijke goederen is de vraag vaak inelastisch: bij een prijsstijging zullen consumenten deze goederen gewoon blijven kopen. Een voorbeeld hiervan is medicijnen: bij een prijsstijging blijft de vraag naar medicijnen nagenoeg gelijk.

Waarom is de prijselasticiteit belangrijk?

De prijselasticiteit is van belang omdat het aangeeft of een stijging van de prijs voor een producent tot een stijging of daling van de omzet leidt. De formule van de omzet luidt:

TO = P × Q

Waarbij:
TO = Totale Omzet
P = Prijs
Q = afzet

Bij een prijselastische vraag zal een prijsverhoging leiden tot een omzetdaling. De afzet (Q) zal dan sneller dalen dan de prijs (P) stijgt, waardoor de omzet (TO) daalt:

Een prijsdaling zal bij een prijselastische vraag juist leiden tot een omzetstijging. Een prijsdaling zal leiden tot een stijging van de afzet die sterker is dan de prijsdaling, waardoor de omzet stijgt:

Bij een prijsinelastische vraag zal een prijsverhoging juist leiden tot een omzetstijging. De afzet daalt minder snel dan de prijs stijgt, met een omzetstijging tot gevolg:

Een prijsdaling zal bij een prijsinelastische vraag juist leiden tot een omzetdaling. De afzet stijgt minder snel dan de prijs daalt, waardoor de omzet daalt:

Voor producenten is het dus belangrijk om te weten of de vraag naar hun product prijselastisch of prijsinelastisch is. Zo kunnen zij weten of een prijsdaling tot een hogere of juist lagere omzet zal leiden. Afhankelijk van hun kosten weten zij dan of zij hun prijs moeten verhogen of verlagen om een hogere winst te maken.

Video

Wil je liever een video zien met de hoogtepunten over de prijselasticiteit van de vraag en hoe je deze kunt berekenen? Kijk dan onderstaande video van Economie-Academy.