Rentabiliteit: wat is dat en hoe bereken je het?
Rentabiliteit meet de mate van winstgevendheid van een onderneming. Rentabiliteit is de verhouding tussen het inkomen van de onderneming en het vermogen dat dit heeft gegenereerd. Een onderneming wordt gefinancierd door eigen vermogen of vreemd vermogen. Het inkomen dat de onderneming genereert uit eigen vermogen is de winst. Het inkomen dat de onderneming genereert uit vreemd vermogen is rente.
Video
Wil je weten hoe je de rentabiliteit kunt berekenen en wat het verschil is met de solvabiliteit en liquiditeit? Check dan onderstaande video van Economie-Academy.
Twee soorten rentabiliteit
Er zijn twee soorten rentabiliteit:
- De eerste is de rentabiliteit van het eigen vermogen (REV). De REV meet de winstgevendheid ten opzichte van het eigen vermogen.
- De tweede is de rentabiliteit van het totale vermogen (RTV). De RTV meet de winstgevendheid ten opzichte van het totale vermogen.
Het grootste verschil tussen de REV en de RTV is dat de REV enkel betrekking heeft op het eigen vermogen, terwijl de RTV betrekking heeft op het totale vermogen. Dit betekent dat de RTV ook betrekking heeft op het vreemd vermogen. Een ander belangrijk verschil tussen de REV en de RTV is dat de REV wordt berekend na het betalen van de vennootschapsbelasting en de RTV wordt berekent voor het betalen van de vennootschapsbelasting.
Als een onderneming een REV van 20% heeft, dan betekent dit dat elke euro die de ondernemer in de onderneming heeft gestopt, 20 cent oplevert.
Als een onderneming een RTV van 10% heeft en dan nieuw vreemd vermogen aantrekt tegen een rentepercentage lager dan 10%, dan verdient de onderneming op dit vreemd vermogen. Dit is het hefboomeffect (zie onder).
Rentabiliteit berekenen
De formule voor de REV is als volgt:
REV = (nettowinst / gemiddeld eigen vermogen) × 100%
De formule voor de RTV is als volgt:
RTV = ((nettowinst + interestkosten) / gemiddeld totaal vermogen) × 100%
Het gemiddeld eigen vermogen is als volgt te berekenen:
Gemiddeld eigen vermogen = (eigen vermogen beginbalans + eigen vermogen eindbalans) / 2
Het gemiddeld totaal vermogen is als volgt te berekenen:
Gemiddeld totaal vermogen = (totaal vermogen beginbalans + totaal vermogen eindbalans) / 2
Rentabiliteit verbeteren
Als de rentabiliteit van een onderneming te laag is, kan deze een aantal maatregelen treffen:
- Aantrekken van extra vreemd vermogen. Door het aantrekken van extra vreemd vermogen kan de REV worden verbeterd.
- Verlagen van de kosten. Door het verlagen van de kosten van de onderneming kunnen de REV en RTV worden verbeterd.
Hefboomeffect
Het hefboomeffect is het effect dat een verandering van het vreemd vermogen heeft op de rentabiliteit van het eigen vermogen. Stel, de RTV van een onderneming is 20%. Als deze onderneming vreemd vermogen heeft aangetrokken tegen een rentepercentage dat lager is dan 20%, dan verdient de onderneming op dit vreemd vermogen. Door het aantrekken van vreemd vermogen tegen een rentepercentage lager dan de RTV, verdient de onderneming op het vreemd vermogen, waardoor de REV toeneemt.
Als de RTV > rentepercentage van het vreemd vermogen, dan is er een gunstig hefboomeffect. In dit geval verdient de onderneming op elke euro aangetrokken geld, waardoor de REV stijgt.
Als de RTV < rentepercentage van het vreemd vermogen, dan is er een ongunstig hefboomeffect. In dit geval verliest de onderneming op elke euro aangetrokken geld, waardoor de REV daalt.
Voorbeeld berekening rentabiliteit
Balans van logistiekbedrijf De Keizer op 31 december 2018:
| Activa | Passiva | ||
|---|---|---|---|
|
Vaste activa |
14.000 |
Eigen vermogen |
10.000 |
|
Waarvan nettowinst |
2500 |
||
|
Vlottende activa |
3.000 |
Langlopende schulden |
5.000 |
|
Liquide activa |
2.000 |
Kortlopende schulden |
4.000 |
Balans van logistiekbedrijf De Keizer op 31 december 2019:
| Activa | Passiva | ||
|---|---|---|---|
|
Vaste activa |
14.000 |
Eigen vermogen |
11.000 |
|
Waarvan nettowinst |
3000 |
||
|
Vlottende activa |
4.000 |
Langlopende schulden |
6.000 |
|
Liquide activa |
2.000 |
Kortlopende schulden |
3.000 |
Verder is uit de winst en verlies rekening gebleken dat de rentekosten over 2019 € 1.500 bedroegen.
Gemiddeld eigen vermogen = (10.000 + 11.000) / 2 = 10.500
Gemiddeld totaal vermogen = (19.000 + 20.000) / 2 = 19.500
REV = (3.000 / 10.500) = 28,57%
RTV = (3.000 + 1.500) / 19.500 = 23,08%
In de formule van de REV is te zien dat de REV van onderneming REV 28,57% bedroeg over 2019. Dit betekent dat elke euro die de ondernemer in de onderneming heeft gestopt ongeveer 28 cent opleverde.
Stel het rentepercentage waartegen de onderneming vermogen kan aantrekken 15% is, dan spreken we van een gunstig hefboomeffect.
Stel het rentepercentage waartegen de onderneming vermogen kan aantrekken 25% is, dan spreken we van een ongunstig hefboomeffect.
