Global shift

Economische activiteit en de omvang van de economie zijn niet overal ter wereld gelijk. Er wordt vaak gesproken over het ‘Rijke Westen’. Dat zou betekenen dat andere gebieden armer zijn. Staat deze verhouding vast? Nee. Hoe dat precies zit, leer je in dit artikel over de global shift.

Wat is global shift?

Global shift is de verschuiving van economische zwaartepunten en activiteiten over de wereld als gevolg van economische schaalvergroting.

Bij deze economische activiteiten kun je denken aan productie, transport en kapitaalstromen, zoals binnen- en buitenlandse investeringen etc. Als je gaat kijken naar de manier waarop en in welke delen van de wereld de omvang van de economische activiteit is gegroeid, dan zie je daar een hele duidelijke verschuiving in. Vooral de BRICS-landen, de snel opkomende economieën, dragen tegenwoordig voor een groot deel bij aan de wereldeconomie. In China is deze global shift het best zichtbaar.

Wat zijn de oorzaken van global shift?

Globalisering is een belangrijke oorzaak van global shift. Vooral de toegenomen buitenlandse directe investeringen door multinationale organisaties (MNO’s) zijn een groot onderdeel van deze oorzaak. Deze investeringen worden vaak gedaan in nieuw geïndustrialiseerde landen. Dit heeft alles te maken met de uitschuiving van de productieketen, die heeft gezorgd voor een nieuwe internationale arbeidsverdeling.

Een andere oorzaak van de global shift is de-industrialisatie van geïndustrialiseerde landen sinds de jaren '60 van de 20^e eeuw, welke vooral werden vertegenwoordigd door de triade (VS, Europa, Japan). Dit hield in dat de industrie hier verdween en verschoof naar andere gebieden in de wereld. Een belangrijke reden daarvoor was dat de lonen in die gebieden veel lager waren (en vaak nog steeds zijn) dan in de geïndustrialiseerde landen. De arbeidskosten konden dus flink omlaag gebracht worden door producten voortaan te laten produceren in landen met lagere lonen. Aangezien de verkoopprijs van deze producten vaak niet zoveel daalde, bleef er meer winst over.

Deze twee oorzaken hebben gezorgd voor een toename van het aandeel van de wereldwijde productie in nieuw geïndustrialiseerde landen in de afgelopen 30 jaar. Het grootste deel hiervan gebeurt in Azië.

Wat zijn de gevolgen van global shift?

Bij de gevolgen van de global shift moet je een onderscheid maken in gebieden waar je naar kijkt. De gevolgen voor gebieden die industrialiseren zijn niet geheel hetzelfde als voor gebieden met de-industrialisatie.

Negatieve effecten van global shift op gebieden met de-industrialisatie:

• Structurele werkloosheid onder fabrieksarbeiders;
• Vergroting van de sociaaleconomische ongelijkheid tussen geschoolde en ongeschoolde (of laaggeschoolde) werknemers, met name wanneer omscholing geen succes heeft;
• Emigratie van jongere geschoolde werknemers om elders een baan te vinden;
• Negatief ‘sneeuwbaleffect’ van de economische activiteit. Denk aan de sluiting van winkel- en recreatiemogelijkheden. Detroit in de V.S. is een voorbeeld van een voormalig geïndustrialiseerd gebied dat op deze wijze hard is getroffen door de global shift.

Positieve effecten van global shift op gebieden met de-industrialisatie:

• Goedkopere invoer van gefabriceerde goederen die de kosten van levensonderhoud laag kunnen houden;
• Herscholingsmogelijkheden voor werknemers in industrieën met hogere lonen;
• Efficiëntere bedrijfstakken die overblijven, wat zou kunnen leiden tot economische groei en werkgelegenheid.

Negatieve effecten van global shift op industrialiserende gebieden:

• Het prijspeil wordt hoger en dus het levensonderhoud duurder, omdat de totale geldhoeveelheid toeneemt door de toegenomen productie en investeringen. Denk bijvoorbeeld aan inflatie die kan worden veroorzaakt door doorberekening van stijgende productiekosten, importprijzen en hogere belastingtarieven. Deze ontwikkeling is niet erg als je profiteert van de economische voordelen van de global shift. Helaas profiteert niet iedereen daarvan.

Positieve effecten van global shift op industrialiserende gebieden:

• De werkgelegenheid groeit;
• De gemiddelde lonen worden hoger.

Hoe zie je global shift terug in de politiek?

Global shift was één van de kernpunten van Donald Trump's verkiezingscampagne tegen Joe Biden. Amerikaanse bedrijven die banen terughalen vanuit China moesten volgens Trump worden beloond met belastingvoordelen en outsourcende bedrijven moesten worden gestraft voor het laten verdwijnen van de werkgelegenheid van een belangrijk deel van de Amerikaanse bevolking.

Het NRC schreef hierover dat de kern van zijn boodschap was: Biden heeft uw banen naar het buitenland laten gaan, ik heb ze teruggehaald.

„Biden knuffelde arbeiders, kuste hen zelfs. En daarna stuurde hij hun banen naar China. Hij heeft hun dromen geoutsourcet”, zei Trump. „Arbeiders willen zijn holle woorden van medeleven niet, ze willen hun banen terug.”

Wat je ook mag vinden van Trump, hij vertelt hier wel wat veel Amerikanen denken van de global shift.

Video

Wil je meer weten over de global shift? Bekijk dan deze uitlegvideo van Aardrijkskunde Kennisclips.